Prasa

 

 

 

"Wprost": Pana nową powieść rozpoczyna kpina z powtarzających się pytań, którymi bohater-pisarz jest męczony podczas rozmów. Strach pytać pana o cokolwiek.

 

– Amos Oz: Potrafię odnaleźć przyjemność w rozmowie i obiecuję, że nie będę znudzony. No, chyba że zapyta mnie pani, jakiej muzyki słucham, gdy piszę. Albo czy piszę ręcznie, czy na komputerze.

 

 

 

– Od „Tego samego morza", książki bardzo osobistej i pisanej wierszem, nie piszę już konwencjonalnych powieści. Faktycznie, nowa powieść jest o tym, jak się rodzi książka i jak jest pisana. Dlatego w pewnym sensie jest autobiograficzna, bo jest o mojej koncepcji opowiadania. Ale bohater-pisarz nie jest mną, a czytelnicy, których opisuję, nie są moimi czytelnikami. Rzadko kiedy postaci i zdarzenia biorę z rzeczywistości. Rodzą się one z głosów w mojej głowie.

 

 

– To prawda, nigdy nie napisałam równie intensywnej sceny erotycznej.

 

 

– W rzeczy samej – to ważny moment historii, opis subtelnego stosunku między autorem a czytelnikiem. To scena dwuznaczna, tym bardziej że nie wiemy, czy dzieje się w rzeczywistości, czy tylko w wyobraźni bohatera.

 

 

– To właśnie uczucie chciałem wyrazić. Bo moja śmierć jako pisarza to obsesja, która nie opuszcza mnie całe życie. Każdy rozdział, każdy epizod, który piszę, jest przesiąknięty strachem, że to ostatni, który stworzyłem.

 

 

– To nie tylko izraelska tradycja, to też słowiańska tradycja, np. rosyjska. Izraelczycy czytają dużo, chyba najwięcej ze wszystkich nacji. Ale prawdą jest, że rzadko czytają dla przyjemności. Często czytają, by się wściec i by się nie zgadzać z postacią lub pisarzem. Nie czytają w poszukiwaniu rozrywki, lecz by wykonać pewną pracę.

 

 

– Jedynym obowiązkiem sztuki jest być świeżą i otwierać nasze oczy. Nie wiem, czy sztuka ma obowiązki, za to wiem, że ja mam obowiązek. Leży on w innym obszarze działania niż moje powieściopisarstwo. Mam na biurku dwa różne pióra – jednym tworzę opowieści, drugim piszę artykuły, w których każę rządowi iść do diabła.

 

 

– Politycy słuchają uważnie i z uprzejmością, ale potem robią to, co im pasuje. To długa tradycja w Izraelu, że premier gości ludzi pióra i pyta, gdzie zbłądził naród izraelski i jaką drogą powinien pójść. Politycy równie mocno podziwiają odpowiedzi pisarzy, jak je ignorują.

 

 

– Są coraz bardziej sceptyczni, ale większość z nich w głębi serca wie, że na końcu tej drogi musi być kompromis z Palestyńczykami i utworzenie państwa palestyńskiego. Wierzę w to 45 lat.

 

 

– Nie chodzi o Iran czy Pakistan, lecz o zjawisko fanatyzmu. Nie chodzi też tylko o muzułmańską formę fanatyzmu. Inne fanatyzmy również sięgną po broń masowego rażenia. Iran jest jedynie przykładem ogólnego problemu.

 

 

– Owszem, bo fanatyzm jest starszy niż jakakolwiek religia. Według mnie fanatyzm to zły gen ludzkiej natury.

 

 

– Byłem dzieckiem, a potem młodym chłopakiem, żołnierzem, syjonistą, szowinistą i fanatykiem z prawego skrzydła.

 

 

– Nie jestem. Co więcej, uważam, że Bóg też nie jest religijny i religia nawet go nie interesuje.

 

 

– Książki nie, ale czytałem o niej artykuł, i czytałem o burzy, którą wywołała. Wiem, że nastąpił rozłam w polskiej opinii publicznej. Gdy byłem w Polsce, spotkałem wielu oświeconych i wyedukowanych ludzi, nie spotkałem zaś ciemnoty, która istnieje w każdy kraju i psuje jego opinię. Ale sądzę, że akurat w Polsce inteligencja jest silna i dominująca.

 

 

– Małżeństwo polsko-żydowskie było bardzo silne i trwało tysiąc lat, ale było nieszczęśliwe i skończyło się kolosalną tragedią, która wciąż rzutuje na nasze relacje i w obu narodach wywołuje złość.

 

 

– Robicie właściwe rzeczy. Nawzajem czytamy o sobie, interesujemy się sobą. Najlepszą drogą, by się poznać, jest znajomość naszych literatur. Kultura nie jest tylko dobrym, ale jest najlepszym sposobem na pojednanie. W żydowsko-izraelskiej kulturze są silne polskie geny, tak jak w polskiej są geny żydowskie. Musimy o tym rozmawiać i pamiętać. Zbliżający się w kwietniu Rok Polski w Izraelu będzie najlepszą okazją.